پنجمین نشست حقوق فرهنگی از منظر حقوق شهروندی

مجید وحید (عضو هیات علمی دانشگاه تهران و رییس مرکز مطالعات سیاست‌گذاری عمومی) در این مراسم اظهار داشت: کاری که ما در سازمان انجام می‌دهیم؛ ارزیابی عملکرد دولت‌ها است. یعنی ما به عملکرد دولت بر این اساس که باید سیاستگذاری عمومی انجام دهد، نگاه می‌کنیم و اگر سیاستگذاری خوبی انجام شده باشد؛ می‌گوییم خوب است و اگر بد انجام شده باشد به آن لقب بد می‌دهیم و در این موضوع برای ما اینکه دولت مورد نظر ایران یا آمریکا باشد؛ تفاوتی ندارد.

وحید ادامه داد: در حوزه سیاستگذاری عمومی عرصه‌هایی وجود دارد که در آن دولت باید تصمیم گیرنده باشد و ازجمله این حوزه‌ها می‌توان به حوزه محیط‌زیست، امنیت و… اشاره کرد. البته حضور دولت در این موارد می‌تواند به‌صورت نظارت یا دخالت باشد. اما عرصه‌های دیگری هم وجود دارد، که بر سر این موضوع که دولت در آن دخالت داشته باشد یا خیر بین کشورهای مختلف اختلاف نظر وجود دارد. حوزه فرهنگ یکی از این عرصه‌ها به‌شمار می‌آید.

وی با بیان این پرسش که آیا در علوم اجتماعی، دولت باید دخالت داشته باشد یا خیر. گفت: در مورد حضور دولت در اجتماع دو نگاه وجود دارد. نگاه اول به این نکته اشاره دارد که دولت یک نهاد بود، پس چون کنشگر است، باید حضور داشته باشد. ولی طرفداران این حوزه در عین حال می‌گویند که دولت حضور داشته باشد اما به آن بفهمانیم که وظیفه‌اش تنها حکمرانی بوده و باید یاد بگیرد که در مسایل فروتن عمل کند.

وحید افزود: در چنین وضعیتی دولت می‌تواند خیلی مفید باشد. چراکه در این نگاه این موضوع درست بوده که دولت فقط یک سازمان است اما بزرگترین سازمان است و اگر دولت مفیدی باشد؛ می‌تواند در مسایل مختلف  تاثیرگذاری خیلی زیادی ایجاد کند. برای نمونه این نوع می‌توان به دولت فرانسه اشاره کرد که در آن اگر از هر ۱۰ نفر بپرسند که موافق دخالت دولت در فرهنگ است؛ قطعا ۹ نفر آنها جواب مثبت می‌دهند. چراکه دولت وظایفش را به‌خوبی انجام می‌دهد.

وی افزود: اما نگاه دیگری هم به دخالت دولت در این مسائل وجود دارد که در آن این موضوع مطرح است که هر‌وقت اسم دولت را شنیدید؛ بترسید. چراکه دولت طرف سرمایه‌گذاران است. در جامعه امروز آدم‌ها با یکدیگر برابر نیستند و نظام امروز جهان طبقاتی است که در آن عده‌ای ثروتمند و مسلط بوده و عده‌ای دیگر تحت سلطه هستند. اما لازم است بگویم که سرمایه فقط اقتصادی نیست؛ سرمایه‌هایی همچون سرمایه فرهنگی هم وجود دارد که در آن فرد مورد نظر می‌تواند کاری انجام دهد که دیگران در آن ناتوان هستند. نویسندگی یکی از همین موارد است و ما در ایران افراد زیادی داریم که سرمایه فرهنگی بالایی دارند ولی سرمایه اقتصادی ندارند.

دکتر لادن حیدری در پنجمین نشست از سلسله نشست های علمی تخصصی حقوق فرهنگی از منظر حقوق شهروندی با عنوان بایدها و نبایدهای سیاستگذاری فرهنگی در سالن اجتماعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: سازمان های متولی سیاستگذاری فرهنگی از جمله سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان های فرهنگی، مجلس شورای اسلامی و شهرداری ها چندان هماهنگ و یکدست عمل نمی کنند.
وی یادآور شد: با وقوع انقلاب اسلامی این انتظار به وجود آمد که تلاش منسجمی برای جریان سیاستگذاری فرهنگی به وجود آید اما در سال های بعد از انقلاب اسلامی دولت سعی می کرد تمام فعالیت های فرهنگی را خود انجام دهد یا مستقیما در آن دخالت کند و همزمان چون برنامه ای مشخص برای سیاستگذاری فرهنگی در بین متصدیان امر وجود نداشت، نوعی ناهماهنگی و بی تعادلی در این عرصه به چشم می خورد.
حیدری گفت: به نظر می رسد در ایران سیاستگذاران فرهنگی با قبول مشروعیت سیاست های پیشین به برنامه ریزی فرهنگی بر اساس سند اصول سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران پرداخته اند.

* گزارش عملکرد وزارت فرهنگ در حوزه حقوق شهروندی تهیه می شود
در ادامه این نشست، علی اصغر کاراندیش مروستی، دستیار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور حقوق شهروندی و معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت فرهنگ از تدوین گزارش عملکرد وزارت فرهنگ و نهادهای تابعه در حوزه حقوق شهروندی خبر داد.
وی افزود: در اولین اقدام پس از انتصاب دستیار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور حقوق شهروندی از تمام معاونت های تخصصی و واحدهای تابعه، درخواست معرفی رابطین حقوق شهروندی را داشتیم که این رابطین معرفی و مقرر شد تا گزارش اقدامات و عملکرد نهادها منطبق با مفاد منشور حقوق شهروندی در حوزه فرهنگ و هنر و رسانه تهیه شود که این اقدام در حال انجام است.
کاراندیش مروستی خاطرنشان کرد: اهتمام دولت و اعتقاد ما در وزارت فرهنگ بر آن است که دولت طبق وظایف خود باید زمینه هایی را برای فعال شدن بخش خصوصی و غیردولتی در تمام زمینه ها فراهم کند و اگر در کشور روزی را شاهد باشیم که در تمام حوزه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی وعمرانی از ظرفیت نهادهای غیردولتی بهره ببریم، قطعا روند توسعه پایدار کشور نیز سرعت خواهد گرفت.
وی یادآور شد: فرهنگ سازی در زمینه حقوق شهروندی و دیدن آثار و نتایج آن در بین شهروندان و جامعه، مستلزم مرور زمان است در حالی که در پروژه های عمرانی تمام فعالیت ها منطبق با جدول زمانبندی پیش بینی شده انجام می شود و گاه زودتر از موعد مقرر هم می تواند به ثمر بنشیند اما در عرصه فرهنگی ابتدا باید در ذهن شهروندان و جامعه هدف تثبیت شود تا نمود عینی پیدا کند که این امر قطعا مستلزم گذر زمان است.